eSIM آینده ی سیم کارت هارا بهتر بشناسید
سیم کارت‌ها برای بیش از ۲۵ سال است که در گوشیهای همراه ما حضور دارند و در طی این سال‌ها تنها تغییر صورت گرفته در آن‌ها کاهش ابعاد کلی بوده است. اما به تازگی و در یکی دو سال اخیر رده جدیدی از آن‌ها با عنوان eSIM معرفی شده است که به نوعی می‌توان آن‌ها را نسل جدیدی از سیم کارت‌ها معرفی کرد.
در حال حاضر استفاده از سیم کارت‌ها برای اتصال گوشیهای همراه به شبکه‌های مخابراتی الزامی است. این موضوع سبب شده است که به حضور فیزیکی این سیم کارت‌ها نیاز باشد و به سادگی امکان آسیب رسیدن و یا گم شدن آن‌ها وجود داشته باشد. اما eSIM ها که نوع جدیدی از این تراشه‌های الکترونیکی هستند می‌توانند علاوه بر رفع این معایب، چندین قابلیت جدید و عالی دیگر را هم در اختیار کاربران گوشیهای هوشمند قرار دهند. قصد داریم در این مطلب پس از یک بررسی اجمالی و کوتاه از این تراشه‌ها به بررسی نقاط قوت و ضعف آن‌ها بپردازیم و به عبارتی دیگر فواید و مضرات حضور آن‌ها در دستگاه‌های هوشمند را مورد بررسی قرار دهیم.
eSIM چیست ؟
eSIM یا Embedded SIM (ماژول شناساننده مشترک جاسازی شده) یا با نامی که پیش از این شناخته می‌شد eUICC مخفف Embedded Universal Integrated Circuit Card با طول و عرض ۵ میلی‌متر، کوچک‌تر از همیشه است و در فرآیند ساخت مادربرد جایگذاری می‌شود و کاربردی مشابه سیم‌کارت دارد. ای‌سیم قابلیت‌های M2M (ماشین به ماشین) و تامین از راه دور دارد. حال که به استاندرد GSMA تبدیل شده، به زودی شاهد حضور این فناوری در محصولات بالارده سامسونگ و اپل خواهیم بود که به سرعت توسط سایرین دنبال خواهد شد.
قابلیت تامین از راه دور در استاندارد eSIM ، تجربه کاربر هنگام فعال کردن و مدیریت گوشی را بهبود می‌دهد. در تنظیمات گوشی می‌توان اپراتور و طرح خدماتی را انتخاب کرد و در هر زمان تغییر داد، همین!
در کنفرانس جهانی موبایل امسال و در سمینار GSMA، توماس هنز، مدیر برنامه eSIM محصول خلاقانه دویچه تلکام را به نمایش گذاشت که به واسطه آن با اسکن یک کد که بخشی از برگه ارائه شده توسط اپراتور بود، گوشی خود را فعال کرد. در سناریویی دیگر حالتی نمایش داده‌شد که به واسطه اسکن کدی همگانی، می‌شد هر تعداد گوشی را فعال کرد.
با یک نتیجه‌گیری منطقی در سناریویی که پیش از این مطرح شد، در زمان سفر گوشی تشخیص می‌دهد مکان شما تغییر کرده و با توجه به مکان تعدادی اپراتور محلی و طرح ارائه می‌دهد. هرچند در تئوری بی‌نقص به‌نظر می‌رسد، باید دید اپراتورها با این تغییر چگونه برخورد می‌کنند.
مزیت دیگر این تکنولوژی برای کاربر اما کاهش هزینه ساخت و در نتیجه قیمت نهایی برای کاربر است، هرچند که قسمت کاهش قیمت کمی دور از انتظار است!
تفاوت سیم‌کارت های معمولی و eSIM :
اگر از گوشی موبایلی استفاده می‌کنید که به شبکه دسترسی دارد، احتمالا می‌توانید نام اپراتور تلفن همراه خود را در گوشه‌ی راست بالای نمایشگر مشاهده کنید. با قرارگیری سیم‌کارت، گوشی و طرح مورد استفاده‌ی شما بر اساس یک پروفایل شناسایی می‌شود. منظور از پروفایل، اطلاعاتی است که در سیم‌کارت ذخیره شده و شناسایی و احراز هویت سیم‌کارت با شبکه‌های موبایل انتخاب‌شده را امکان‌پذیر می‌کند. سیم‌کارت‌های سنتی قابلیت اتصال به تنها یک پروفایل دارند و در صورت توقف استفاده از آن پروفایل، معمولا غیر قابل استفاده خواهند شد.
گوشی‌ها تنها دستگاه‌هایی محسوب نمی‌شوند که از سیم‌کارت استفاده می‌کنند. ما از سال‌ها پیش شاهد طیف گسترده‌ای از لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌های مجهز به این فناوری به‌خصوص در بخش سازمانی بوده‌ایم. خانواده‌ی لپ‌تاپ‌های صنعتی تینک‌پد لنوو مثال بارزی از لپ‌تاپ‌های مجهز به سیم کارت به‌شمار می‌رود.
سیم‌کارت‌ها در اندازه‌های مختلفی وجود دارند و با نازک‌تر شدن گوشی‌ها، آن‌ها نیز به‌تدریج کوچک‌تر شده‌اند. سیم‌کارت استاندارد تقریبا به‌اندازه‌ی یک کارت حافظه‌ی اس‌دی است؛ درحالی‌که میکرو سیم ابعادی کوچک‌تر (۱۵ میلی‌متر در ۱۲ میلی‌متر) دارد و در نهایت نانو سیم با ابعاد ۱۲.۳ در ۸.۸ میلی‌متر کوچک‌ترین نوع سیم‌کارت‌های سنتی است و گوشیهای هوشمند پیشرفته‌ی امروزی به‌طور گسترده از آن استفاده می‌کنند.
با این حال، سیم‌کارت الکترونیکی قابل جدا شدن نیست و به‌عنوان بخشی از پردازنده روی مادربورد دستگاه جاسازی شده است. در واقع هیچ کارتی وارد دستگاه یا از آن خارج نمی‌شود. به عبارت دیگر، به‌منظور تعویض اپراتور، امکان خارج کردن سیم‌کارت الکترونیکی وجود ندارد و در عوض می‌توان از راه دور اقدام به انجام این کار کرد. در حقیقت با بهره‌گیری از سیم‌کارت الکترونیکی، به‌جای مراجعه به فروشگاه و خریداری یک سیم‌کارت جدید و قرار دادن آن داخل گوشی می‌توان تمام این مراحل را به‌صورت مجازی انجام داد.
سیم‌کارت‌های الکترونیکی توانایی ذخیره و استفاده از چندین پروفایل دارند. به‌عنوان مثال در حین سفر و دسترسی به اپراتور یک کشور جدید، نیازی به مکان‌یابی و خارج کردن سیم‌کارت وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، با وجود سیم‌کارت الکترونیکی دیگر لازم نیست خود را درگیر ابعاد مختلف سیم‌کارت‌های سنتی کنید. برای مثال اگر سیم کارت شما از نوع استاندارد یا میکرو باشد و گوشی جدید شما از نانو سیم پشتیبانی کند، دیگر لازم نیست ابعاد آن را کوچک‌تر کنید. سیم‌کارت‌های الکترونیکی همچنین فضای کمتری در گوشی اشغال می‌کنند که این مسئله به‌خصوص در دستگاه‌های پوشیدنی ویژگی بسیار مهمی محسوب می‌شود. با این حال این ویژگی می‌تواند به نازک‌تر شدن بیش از پیش گوشی‌ها، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها نیز کمک کند.
مزایای eSIM :
با توجه به اینکه eSIM ها به صورت یک تراشه داخلی در گوشیهای هوشمند تعبیه شده‌اند، امکان جداسازی آن‌ها از این دستگاه‌ها وجود ندارد و به همین دلیل احتمال گم شدن یا جا ماندن آن‌ها به صفر می‌رسد. از سوی دیگر برای قرار دادن این سیم کارت‌ها درون دستگاه‌های مختلف به کوچک کردن ابعاد آن‌ها و یا استفاده از قاب‌های افزایش ابعاد نیازی نیست. همچنین با استفاده از eSIM ها، کاربران دیگر برای خرید سیم کارت‌ها، به مراجعه حضوری به فروشگاه‌ها و پرداخت وجه در قبال دریافت آن‌ها نیازی نخواهند داشت. از میان دیگر فواید این نوع از سیم کارت‌ها می‌توان به امکان اتصال به شبکه‌های مخابراتی بلافاصله پس از خرید گوشیهای هوشمند اشاره کرد. با استفاده از eSIM ها همچون گذشته نیازی به انتظار برای ارسال سیم کارت از سوی اپراتور نخواهد بود.
در طی مدت کوتاهی که امکان استفاده از eSIM ها در تعدادی از گوشیهای پرچمدار ممکن شده، بازخوردهای کاربران از استفاده از آن‌ها بسیار خوب بوده است. با استفاده از این سیم کارت‌ها، بدون نیاز به تعویض آن‌ها می‌توان بین اپراتورهای مختلف سوئیچ کرد و در هر لحظه از شبکه‌های مخابراتی فراهم شده توسط یکی از آن‌ها استفاده کرد. از سوی دیگر با بکارگیری eSIM ها کاربران برای استفاده از خدمات یک اپراتور جدید نیازی به خرید یک سیم کارت تازه نخواهند داشت. در حال حاضر تعداد اپراتورهایی که از این سیم کارت‌های یکپارچه پشتیبانی می‌کنند با سرعت قابل قبولی در حال افزایش است و انتظار می‌رود تا اواسط سال جاری میلادی بخش اعظمی از این شرکت‌ها، پشتیبانی از این سیم کارت‌ها را آغاز کرده باشند.
در بالا به این موضوع اشاره کردیم که eSIM ها توانایی برنامه ریزی از راه دور و به صورت بی‌سیم را دارند. با استفاده از این قابلیت، اپراتورها می‌توانند در لحظه تنظیمات جدیدی را به گوشیهای هوشمند منتقل کنند که باعث بهبود ارتباط این دستگاه‌ها با شبکه‌های مخابراتی شود.
دیگر مزیت استفاده از این سیم کارت‌های یکپارچه، بیشتر به تولیدکنندگان گوشیهای هوشمند مربوط می‌شود اما سبب خواهد شد که کاربران این دستگاه‌ها نیز، قابلیت‌های بهتری را در اختیار داشته باشند. در طی سال‌های اخیر تولید کنندگان گوشیهای همراه سعی کرده‌اند با کاهش ابعاد سیم کارت‌ها، فضای اشغال شده توسط این تراشه‌ها را به مقدار زیادی کاهش دهند و از این فضا برای به کارگیری قطعات سخت افزاری قدرتمندتر استفاده کنند. اما با استفاده از eSIM ها می‌توان تجهیزات لازم برای خواندن سیم کارت‌ها و به طور کلی شیار مربوط به قرارگیری این تراشه‌ها در گوشیهای همراه را به صورت کامل حذف کرد. این موضوع سبب می‌شود که در گوشیهای هوشمند، فضای در دسترس برای قرارگیری اجزای سخت افزاری به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند و همچنین بخشی از پیچیدگی مربوط به طراحی ظاهری این دستگاه‌ها از بین برود. شرکت‌های فعال در حوزه تولید گوشیهای هوشمند این روزها در تلاش هستند راهکارهای جدیدی برای حذف جک صوتی ۳٫۵ میلی متری در این دستگاه‌ها به کار بگیرند تا امکان استفاده از فناوری‌های تازه در این محصولات ممکن شود. با حذف سیم کارت‌های فیزیکی و غیریکپارچه از این دستگاه‌ها نیز می‌توان به این فضای موردنیاز دست پیدا کرد.
از سوی دیگر با استفاده از این سیم کارت‌های یکپارچه، می‌توان یکی از بزرگ‌ترین منافذ موجود در گوشیهای هوشمند را از میان برد. استفاده از eSIM ها سبب خواهند شد که یکی از مهم‌ترین نقطه ضعف گوشیهای هوشمند در هنگام مقابله با گرد و خاک و قطرات آب حذف شود. این موضوع می‌تواند به ارتقا استانداردهای مقاومتی IP در این دستگاه‌ها نیز منجر شود و استحکام آن‌ها را در برابر ورود ذرات جامد و مایع به میزان زیادی افزایش دهد.
چندی پیش دو کمپانی میزو و Vivo، گوشیهای جدیدی را معرفی کردند که دارای هیچگونه پورت، دکمه فیزیکی و یا سوراخی نبودند و از یک بدنه یک‌تکه بهره می‌بردند. این موضوع سبب شده است که این دستگاه‌ها دارای استحکام بسیار عالی باشند و همچنین از یک طراحی زیبا بهره ببرند. دسترسی به این زبان طراحی که گفته می‌شود در آینده نزدیک به عنوان یک استاندارد جهانی مطرح می‌شود، تنها به دلیل استفاده از eSIM ها ممکن شده است.
در حال حاضر برای خارج کردن سیم کارت از درون گوشیهای هوشمند به یک سری سوزن خاص نیاز داریم که سبب شده است این کار کمی سخت و زمان بر صورت بگیرد. چرا که دسترسی به این سوزن‌ها یا ابزاری که بتواند کار آن‌ها را انجام دهد در هر لحظه ممکن نیست. در حال حاضر بسیاری از کاربران مجبور هستند برای خارج کردن متعدد سیم کارت از گوشیهای خود، همیشه یکی از این سوزن‌ها را به همراه داشته باشند.
معایب eSIM و چالش هایی که با آن مواجه است :
اگرچه در حال حاضر تعویض سیم کارت موجود در گوشیهای هوشمند فرآیندی زمان‌گیر است اما باید توجه داشت که با این کار حجم انبوهی از اطلاعات شخصی کاربران نیز از این دستگاه‌ها خارج می‌شود. گوشیهای هوشمند امروزی دارای انبوهی از تصاویر، ویدیوها، رمزهای عبور و اطلاعات شخصی کاربران هستند اما باید توجه داشت که سیم کارت‌ها نیز اطلاعات خصوصی فراوانی را از سابقه تماس‌ها، پیامک‌های ارسالی و دریافتی و… را در خود جای داده‌اند که مطمئناً برای هر کاربری حفظ امنیت آن‌ها مهم و قابل توجه است. این موضوعات سبب شده است که فروش دوباره یا واگذاری گوشیهای بهره‌مند از سیم کارت‌های یکپارچه با کمی نگرانی همراه باشد. با این وجود در حال حاضر اپراتورها و شرکت‌های تولید کننده گوشیهای هوشمند مشغول طراحی ابزارهایی هستند که به کاربران در پاک‌سازی کامل این تراشه‌ها کمک زیادی می‌کند.
دیگر محدودیت موجود در گوشیهای بهره‌مند از سیم کارت‌های یکپارچه، پشتیبانی نکردن آن‌ها از دو eSIM به صورت همزمان است. در حال حاضر هیچ گوشی هوشمندی که قابلیت پشتیبانی همزمان از دو eSIM را به صورت همزمان داشته باشد در بازار موجود نیست، اما گوشی‌هایی در دسترس هستند که می‌توانند در آن واحد استفاده از یک eSIM و یک سیم کارت معمولی را فراهم کنند. انتظار می‌رود در آینده نزدیک گوشیهای دارای دو سیم کارت یکپارچه نیز معرفی و عرضه شوند.
با توجه به اینکه eSIM ها همیشه در گوشیهای هوشمند قرار دارند، این دستگاه‌ها برای همیشه به یک شبکه مخابراتی مشخص متصل خواهند بود. این موضوع می‌تواند سبب شود که ردیابی گوشیهای همراه، تحت هر شرایطی ممکن باشد. اگرچه این قابلیت سبب می‌شود که در هنگام سرقت یا گم شدن گوشیهای هوشمند کار شناسایی محل حضور آن‌ها ساده‌تر شود اما در هنگامی که کاربران به هر علتی قصد ندارند به شبکه‌های مخابراتی متصل باشند مشکل آفرین خواهد بود. ممکن است سیستم عامل اندروید Q که هم اکنون توسط گوگل در حال توسعه و گسترش است دارای قابلیت‌های ویژه برای پشتیبانی از eSIM ها باشد. انتظار می‌رود یکی از این قابلیت‌ها به کاربران اجازه دهد در مواقع نیاز، امکان قطع ارتباط این سیم کارت‌ها با شبکه‌های مخابراتی را در اختیار داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که بر سر راه گسترش eSIM ها قرار دارد مباحث امنیتی در هنگام استفاده از آن‌ها است. با توجه به اینکه این سیم کارت‌ها به صورت یکپارچه در گوشیهای هوشمند قرار دارند می‌توان راهکارهای امنیتی فراوانی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به آن تعبیه کرد. با این وجود اپراتورها باید تدابیری را پیاده سازی کنند که امکان مداخله هکرها در مسیر ارتباط بین آن‌ها و این سیم کارت‌ها وجود نداشته باشد. به نظر می‌رسد حتی استفاده از یک ارتباط رمزگذاری شده برای برنامه ریزی این سیم کارت‌ها یا تبادل دیگر اطلاعات نیز کافی نباشد. چرا که دسترسی غیرمجاز به سیم کارت‌های eSIM می‌تواند فرصت بسیار خوبی را برای هکرها فراهم کند که به اطلاعات شخصی کاربران در گوشیهای هوشمند دسترسی پیدا کنند.
آینده eSIM :
آینده از آنِ سیم‌کارت‌های الکترونیکی است؛ اما قرار نیست شاهد تغییراتی سریع و یکباره باشیم. نگاهی به تلفن همراهتان بیندازید، این ابزار هنوز از سیم‌کارت فیزیکی استفاده می‌کند و زمانی که آن را به یکی از اعضای خانواده ببخشید یا به شخص دیگری بفروشید هم کماکان از سیم‌کارت فیزیکی استفاده خواهد کرد. کاربرد سیم‌کارت‌های هوشمند در پیکسل ۲ و پیکسل ۲ ایکس‌ال گوگل نیز تنها به پروژه‌ی فای (Fi) گوگل محدود است و برای دیگر اپراتورها، یک درگاه نانو سیم‌کارت در این گوشی‌ها تعبیه شده است.
نکته‌ی مسلم این است که به مرور زمان، تولیدکنندگان از سیم‌کارت الکترونیکی به‌عنوان یک استاندارد پشتیبانی خواهند کرد و اپراتورها به این فناوری روی می‌آورند؛ اما باید منتظر پایان چرخه‌ی عمر دستگاه‌های فعلی باشیم. دیری نخواهد پایید که سیم‌کارت فیزیکی نیز به تاریخ خواهد پیوست.